विश्व मानचित्रमा समुद्री सतहबाट १०० मिटरदेखि १२१९ मिटर सम्मको उचाईमा रहेको यो जिल्ला ८३० १२’ १६’’ देखि ८३० ३८’ ७’’ पूर्वी देशान्तर र २७० २०’ ००’’ देखि २७० ४७’ २५’’ उत्तरी आक्षांशमा फैलिएको छ । नेपालको ७ प्रदेश मध्ये लुम्बिनी प्रदेश अन्तर्गत पर्ने रुपन्देही जिल्लाको कूल क्षेत्रफल १,४०१ वर्ग किलोमिटर जसमध्ये खेतीयोग्य जमिन ८५,१२२ हेक्टर र ३२००६ हेक्टर बन जंगलले ढाकेको छ । बहुजातीय, वहुभाषिक, वहुधार्मिक, वहुसाँस्कृतिक बिशेषताहरु रहेको यो जिल्ला मुलुकको राजनैतिक बिभाजन अनुसार लुम्बिनी प्रदेशमा अवस्थित रहेको छ ।
विश्व सम्पदा सुचीमा सुचीकृत शान्तिका अग्रदुत भगवान गौतम बुद्धको जन्मस्थल लुम्बिनी र मावलीगाँउ देवदह लगायतका स्थानहरु रहेको यस रुपन्देही जिल्लाको पुर्वमा नवलपरासी¸ पश्चिममा कपिलवस्तु¸ उत्तरमा पाल्पा र अर्घाखाँची तथा दक्षिणमा भारतको उत्तर प्रदेश राज्यको सिद्धार्थनगर र महाराजगञ्ज जिल्लासँग सीमाना जोडिएको छ । लुम्बिनी प्रदेश अन्तर्गत पर्ने रुपन्देही जिल्ला घना आवादी भएको जिल्ला हो । यसको उत्तरमा पहाडको भाग पर्दछ भने उत्तरबाट दक्षिणतर्फ ढलान हुँदै गएको छ । जितगढी किल्ला र राजा मणिमुकुन्द सेनको शीतकालिन दरवार यसै जिल्लामा रहनुले यसको आफ्नै धार्मिक¸ आर्थिक, ऐतिहासिक र पर्यटकीय महत्व रहेको छ । नेपालको दोस्रो ठुलो भन्सार नाका सुनौली यसै जिल्लामा पर्ने र यस जिल्लामा प्रशस्त मात्रामा उद्योग तथा कलकारखानाहरु रहेकोले यो जिल्ला व्यापारीक तथा औद्योगिक केन्द्रको रुपमा समेत परिचित छ । जिल्लाको उत्तरी भागमा पुर्व पश्चिम लोकमार्ग र सिद्धार्थ राजमार्गको आसपासमा पहाडी समुदाय र दक्षिण भेगमा मधेशी समुदायको बाहुल्यता रहेको छ । यस जिल्लामा हिन्दु धर्मावलम्बीहरुको बाहुल्यता रहेको भएता पनि मुस्लिम र बौद्ध धर्मावलम्बीहरुको समेत उल्लेख्य बसोबास रहेको पाईन्छ ।
© सर्वाधिकार सुरक्षित जिल्ला प्रशासन कार्यालय, रुपन्देही
Powered By: ProActive Developers