Government of Nepal Logo
Government of Nepal Logo
नेपाल सरकार

गृह मन्त्रालय

जिल्ला प्रशासन कार्यालय, रुपन्देही

नेपाल सरकार

गृह मन्त्रालय

जिल्ला प्रशासन कार्यालय, रुपन्देही

न्यून व्यान्डविथ Invert Color A- A A+

जिल्लाको संक्षिप्त परिचय 2080-11-27

विश्‍व मानचित्रमा समुद्री सतहबाट १०० मिटरदेखि १२१९ मिटर सम्मको उचाईमा रहेको यो जिल्ला ८३० १२’ १६’’ देखि ८३० ३८’ ७’’ पूर्वी देशान्तर र २७० २०’ ००’’ देखि २७० ४७’ २५’’ उत्तरी आक्षांशमा फैलिएको छ । नेपालको ७ प्रदेश मध्ये लुम्बिनी प्रदेश अन्तर्गत पर्ने रुपन्देही जिल्लाको कूल क्षेत्रफल १,४०१ वर्ग किलोमिटर जसमध्ये खेतीयोग्य जमिन ८५,१२२ हेक्टर र ३२००६ हेक्टर बन जंगलले ढाकेको छ । बहुजातीय, वहुभाषिक, वहुधार्मिक, वहुसाँस्कृतिक बिशेषताहरु रहेको यो जिल्ला मुलुकको राजनैतिक बिभाजन अनुसार लुम्बिनी प्रदेशमा अवस्थित रहेको छ ।

     विश्व सम्पदा सुचीमा सुचीकृत शान्तिका अग्रदुत भगवान गौतम बुद्धको जन्मस्थल लुम्बिनी र मावलीगाँउ देवदह लगायतका स्थानहरु रहेको यस रुपन्देही जिल्लाको पुर्वमा नवलपरासी¸ पश्चिममा कपिलवस्तु¸ उत्तरमा पाल्पा र अर्घाखाँची तथा दक्षिणमा भारतको उत्तर प्रदेश राज्यको सिद्धार्थनगर र महाराजगञ्ज जिल्लासँग सीमाना जोडिएको छ । लुम्बिनी प्रदेश अन्तर्गत पर्ने रुपन्देही जिल्ला घना आवादी भएको जिल्ला हो । यसको उत्तरमा पहाडको भाग पर्दछ भने उत्तरबाट दक्षिणतर्फ ढलान हुँदै गएको छ । जितगढी किल्ला र राजा मणिमुकुन्द सेनको शीतकालिन दरवार यसै जिल्लामा रहनुले यसको आफ्नै धार्मिक¸ आर्थिक, ऐतिहासिक र पर्यटकीय महत्व रहेको छ । नेपालको दोस्रो ठुलो भन्सार नाका सुनौली यसै जिल्लामा पर्ने र यस जिल्लामा प्रशस्त मात्रामा उद्योग तथा कलकारखानाहरु रहेकोले यो जिल्ला व्यापारीक तथा औद्योगिक केन्द्रको रुपमा समेत परिचित छ । जिल्लाको उत्तरी भागमा पुर्व पश्चिम लोकमार्ग र सिद्धार्थ राजमार्गको आसपासमा पहाडी समुदाय र दक्षिण भेगमा मधेशी समुदायको बाहुल्यता रहेको छ । यस जिल्लामा हिन्दु धर्मावलम्बीहरुको बाहुल्यता रहेको भएता पनि मुस्लिम र बौद्ध धर्मावलम्बीहरुको समेत उल्लेख्य बसोबास रहेको पाईन्छ ।

 

  • कुलक्षेत्रफल – १४०१ वर्ग कि.मि. ।
  • निर्वाचन क्षेत्र - प्रतिनिधि सभा - ५,  प्रदेश सभा - १०
  • उपमहानगरपालिका – १ (बुटवल)
  • नगरपालिका – ५ वटा (सिद्धार्थनगर,लुम्विनी साँस्कृतिक, तिलोत्तमा, सैनामैना र देवदह) ।
  • गाँउपालिका :- १० वटा । (शुद्धोधन, ओमसतिया, गैडहवा, सियारी, कञ्चन, रोहिणी, कोटहीमाई, मर्चवारी, सम्मरीमाई, मायादेवी)
  • जनसंख्या :- ११,१८,९७५ (पुरुष ५,४७,५४५ ४९.१% महिला ५,७१,४३० ५०.९%) जनगणना २०७८ अनुसार
  • बार्षिक जनसंख्या वृद्धिदर :- २.३३%
  • लैङ्गिक अनुपात :- ९६.३३ पुरुष प्रति १०० महिला
  • जनघनत्व :- ८२५ प्रतिवर्ग कि.मी.
  • अपाङ्गता भएका जनसंख्याको प्रतिशत :- १.६%
  • अपाङ्गता भएका महिलाहरुको प्रतिशत :- १.४%
  • अपाङ्ग भएका पुरुषहरुको प्रतिशत :- १.९%
  • साक्षरता :- ७६.३४ (पुरुष-८१%, महिला-६२% )
  • ग्रामीण जनसंख्या :- ७९.६३%
  • शहरी जनसंख्या :- २०.३७%
  • औषत आयु :-     ५५.७५ वर्ष
  • नेपालको दोस्रो ठुलो भन्सारनाका (भैरहवा भन्सार कार्यालय बेलहिया, रुपन्देही)
  • शान्तिका अग्रदुत भगवान गौतमबुद्धको जन्मस्थल लुम्बिनी भएको हुँदा बिश्वका बौद्ध धर्मावलम्बीहरुको बाक्लो आगमन हुने गर्दछ ।
  • व्यापारीक तथा औद्योगिक केन्द्रको रुपमा परिचित ।
  • पर्यटकिय क्षेत्र (बाहृय तथा आन्तरिक) ।
  • खुला सीमाना :- ७०.२०० कि.मि. (रोहिणी गाउँपालिका देखि लुम्बिनी साँस्कृतिक नगरपालिका सम्मको) ४ वटा गाउँपालिका र २ वटा नगरपालिकाका केही वडा भारतको महाराजगञ्ज  र सिद्धार्थनगर जिल्लासँग जोडिएका ।
  • सीमा पिलर :- १३६ वटा 
  • सीमा नाका :- ३१ वटा 
  •  शैक्षिक संस्था :- ६५१ (विश्‍व विद्यालय-१, क्याम्पस-३३, मावि- २६४, आधारभुत-३५३)
  • स्वास्थ्य संस्थाहरु :- ५२६  वटा                 
  • सडक :- १३३६ कि.मि (पक्की-३२३,  ग्रावेल- ८२१, कच्ची-१९२ )
  • (पूर्व-पश्चिम राजमार्ग-४३ कि.मी, सिद्धार्थ राजमार्ग-२९ किमी)
  • बिमानस्थल :- १ (गौतमबुद्ध अन्तरराष्ट्रिय विमानस्थल )


पछिल्लो अपडेट गरिएको : 2081-07-13 16:15:33

© सर्वाधिकार सुरक्षित जिल्ला प्रशासन कार्यालय, रुपन्देही

Powered By: ProActive Developers